‘Evlendikten sonra çok değişti.’, ‘Evlenmeden önce hiç böyle değildi.’
Çiftlerin birbirine karşı yaklaşımı evlilikten sonra değişebiliyor. Bireyler çoğunlukla evlilik öncesinde birbirlerine karşı sergiledikleri ilgi ve özeni evlendikten sonra göstermeye gerek duymayabiliyor. Evlilik ilişkisinde, ilgi ve özenin kendiliğinden geleceği ya da bu tarz davranışların gereksiz olduğu düşüncesi hâkim oluyor. Bireyler evlilik sonrasında, çift olmaktan ziyade birilerinin çocuğu ya da ebeveyni olmanın daha kutsal ve önemli olduğunu düşünebiliyor. Bu düşünceyle beraber de eş rolünü yeterince beslemekten kaçınıyorlar. Eşlerin birbirini tanıma düzeyi, birbirlerine gösterdiği ilgi ve birbirleri arasındaki paylaşım dengesi, kurulan ilişkinin kalitesini ve yaşanan sorunun ciddiyetini oluşturuyor. Aslında çatışma her ilişkinin kaçınılmazıdır. Ancak çiftler arasında kalıcı problemi oluşturan önemli nokta çatışma yaşanması değil, çatışmayı çözme yöntemindeki işlevsizliktir. Bireyler eş rolünü yeterince sahiplenmediklerinde yaşanan çatışmalarda ‘Beni anla.’ ‘Beni dinle!’ mesajlarını uygun olmayan yollarla iletmeye çalışıyor. Öfkeli bir şekilde çatışmayı başlatabiliyor. Başka bir yol olarak da eşler çözüme kavuşmayacak tartışmalara girmemek, eleştirilme ya da aşağılanma gibi davranışlara maruz kalmamak için eşlerinin söylediklerinin, ifadelerinin hiçbir anlamı yokmuş gibi davranabiliyor. Ancak tabi ki bu durum da kişinin sürekli tetikte olmasına ve günün sonunda aşırı tepkiler vermesine sebep olabiliyor.
Aşağıda Dr. John Gottman’ın araştırmaları sonucunda belirlediği, eşlerin iletişim ve kendilerini ifade yollarında uyguladığı işlevsiz davranışların listesini bulabilirsiniz.
Eleştiri: Konuya ya da olaya yönelik bir ifadede bulunmak yerine partnerin/eşin kişiliğine yönelik ifadelerde bulunmak. ‘Senin sorunun ne!’, ‘Nasıl bir insansın beni anlamıyorsun!’
Aşağılama: Partnerle ilgili uzun süreli olumsuz düşüncelerin sonucu olarak ortaya çıkmaktadır. Partneri beğenmeyen ifadelerde bulunmak, göz devirmek, alaycı veya düşmanca bir tutum içerisinde bulunmak. ‘Ne anlarsın ki!’
Savunma: Eşlerden birinin herhangi bir olay sonrasında rahatsızlık hissiyle birlikte savunmaya geçmesidir. ‘Yine geç kaldık hâlbuki ben vaktinde hazırdım!’ Verilmek istenen mesaj ise; ‘Problemli olan ben değilim, sensin!’
Duvar Örmek: Partnerlerden birinin yukarıda bahsedilen durumlardan dolayı bunalmış hissetmesi sonucunda umursamaz tutum içerisine girmesi olarak ifade edilebilir. Böyle anlarda eş herhangi bir tepki vermez, karşıdaki kişi yokmuş gibi davranabilir. ‘Umurumda değil.’
Bahsedilen davranışlar herhangi bir olay sonucu çıkabileceği gibi sürekli bir hal de alabilir. Eşlerden her ikisinin de anlaşılmak, değer görmek, sevildiğini hissetmek amacıyla yaptığı davranışlar yukarıdaki ifadelerle gerçekleştiğinde olumsuz sonuçları beraberinde getiren bir kısır döngü halini alır. Eşlerin yapabileceği en önemli şey aralarındaki arkadaşlığı, dostluğu yeniden kurmaya çalışmak ve bu bağı mümkün olduğunca güçlendirmektir. Bu dostluğu gerekiyorsa ve iki eş de gönüllüyse sıfırdan kurmak bile çok kıymetlidir. Bu noktada durup bizim neye ihtiyacımız var sorusunu yukarıdaki hatalı davranışları sergilemeden cevaplamak gerçekte var olan ihtiyacı ve çözüm önerilerini beraberinde getirecektir. Eşler arasındaki bağlılığı ve arkadaşlığı güçlendirebilmek için yapılabilecekleri aşağıda bulabilirsiniz.
Küçük Anları Önemli Deneyimler Haline Getirin. Görünüşte basit ve sıradan anları eşinize değerli hissettirecek biçimde kullanabilirsiniz. Siz bir şeylerle meşgulken partneriniz sizden bir şey istediğinde onu duymazdan gelmek ya da omuz silkerek umursamamak yerine belki onun isteğini işiniz bitince yerine getirebileceğinizi söyleyebilirsiniz. Aslında çok basit bir anı eşinizi aktif olarak dinleyerek, onu onaylayıp duyulduğunu hissetmesini sağlayarak ve ona vakit ayırıp cevap vererek değerlendirmiş olurdunuz. Böyle bir davranışa sizce eşiniz nasıl bir yanıt verirdi ve hangi duyguları hissederdi?
Sevginizi ve Hayranlığınızı Güçlendirin. Çiftlerin birbirine karşı duydukları olumlu duyguları güçlendirmeye çalışması çok önemlidir. Çiftlerin birbirine sevgi ve hayranlığını arttırması birbirine karşı olumlu duyguların gelişmesine yardımcı olur. Eşinizin sahip olduğu için minnettar olduğunuz özelliklerinin bir listesini yaparak eşinizle paylaşabilirsiniz!
Birbirinize Dönün ve Eşinize Gerçek İlgi Gösterin. Buradaki amaç çiftlerin birbirine olumlu bir tutumla bağlı kalmasıdır. Eşinize gerçekten ilgi göstermek, anlayışınızı ona iletmek, önemlidir. Boş zamanlarınızda eşinizle birlikte eğlenceli şeyler yapıyor musunuz? Burada illaki benzer etkinliklerden aynı derecede keyif almanız beklenmiyor. Film izlemeyi, sırf film izlemek için değil partnerinizle film izlediğiniz ve keyifli vakit geçirdiğiniz için izlemeniz ve bu etkinlikten keyif almanız önemli yapıyor.
Küçük Fırsatları Değerlendirin. Bulaşıkları yıkamak, çamaşırları katlamak, yemek yapmak gibi günlük ve basit deneyimler eşinizle derin bir bağın oluşması için yakalayabileceğiniz fırsatlar olabilir. Bu zaman dilimlerinde eşinizle gününüzün nasıl geçtiğini, günlük planlarınızı, hedeflerinizi konuşabilir ve birbirinizin nasıl hissettiğini öğrenebilirsiniz. Eşinizle birlikte yapmak istediğiniz ritüeller veya aktiviteler neler? Akşam yemeğini birlikte hazırlamak ya da akşam telefonları kapatıp diz dize birlikte çay içmek kulağa nasıl geliyor? Bu etkinlikler boyunca birbirinizle ilgilenmeye ve vakit geçirmeye fazlasıyla fırsat bulabilirsiniz.
Birbirinize Koşulsuz Arkadaş Olun. Gerçekten çok sevdiğiniz bir arkadaşınızı düşünün. Onu hatalarıyla, yanlışlarıyla, kırgınlıklarınızla kabul edersiniz ve onunla yaşadığınız herhangi bir çatışmada, problemi olumlu bir şekilde çözmeyi denersiniz değil mi? Bunu eşinize karşı denemeye ne dersiniz? Eşiniz, hayat arkadaşınız olduğunda onu doğruları, yanlışlarıyla ve tüm farklılıklarıyla kabul etmek eşinizi tüm yönleriyle keşfetmenize yardımcı olacaktır.
Partnerinizin Tarafında Olun. Başkalarına karşı ‘biz’ olabilmek, sorunu ve çatışmayı birebirde yaşayıp çözmek, eşinizin kendisini önemsiz ve yalnız hissetmesini önleyici bir tutum içerisinde olmak ve tüm dünyaya karşı eşinizin tarafını tutmak koşulsuz arkadaşlığınızı en sağlıklı şekilde korur!
Eşler arasındaki ilişkiye bazen diğer ilişkilerden farklı olduğu inancıyla gerçek dışı, kültürel ya da ezberlenmiş bir anlam yüklenerek, çaba sarf etmenin gereksiz olduğu düşünülebilmektedir. Ancak çiftler arasında yaşanan sorunlarda çözümün temelinde iletişim becerisi ve gerçekten arkadaş olabilmek yatıyor. İlişkinin sağlığını geliştirecek temel prensiplerin, aile üyeleri, arkadaşlar veya iş arkadaşları ile kurulan diğer ilişkilerdeki prensiplerden çok da farklı olmadığını bilmek kadar önemli olan bir diğer nokta da çözümün düşünüldüğü kadar zorlu olmadığıdır. Sevgi bağını güçlendirebilecek küçücük bir adım bile hem size hem de eşinize çok iyi gelecektir.
Psk. Duygu ÇANKAYA ÇADIRCIOĞLU
KAYNAKÇA
Gottman, J.& Siver, N.(1999).The Seven Principles for Making Marriage Work.
https://www.gottman.com/blog/5-simple-ways-strengthen-friendship-marriage/
Comments